Một khảo sát của Tổ chức Y Tế Thế Giới (WHO) cho biết, có đến 70% người trưởng thành đã trải qua ít nhất một sự kiện đau thương trong đời.
Những đau khổ này không ít thì nhiều đã để lại những dư chấn tâm lý và tạo nên một vòng lặp chấn thương giữa các thế hệ.
Thế nào là chấn thương giữa các thế hệ?
Chấn thương giữa các thế hệ (hay còn được gọi là chấn thương chuyển thế hệ) là những đau thương, mất mát ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý, nó không mất đi mà được di truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Điều này thường hay xảy ra thông qua mối quan hệ cha mẹ – con cái. Giả sử trong một gia đình, người cha ngoại tình và gây ra những tổn thương cho người mẹ và các con thì sau này, các người con sẽ rất dễ bị ám ảnh tâm lý về hôn nhân hay lập gia đình.
Chấn thương giữa các thế hệ được di truyền như thế nào?
Theo Merissa Nathan Gerson – tác giả cuốn sách “Forget Prayers, Bring Cake” (tạm dịch: Quên lời cầu nguyện, mang bánh lại đây), trợ lý giáo sư tại Đại học Tulane, đồng thời là nhà tư vấn chấn thương giữa các thế hệ của Amazon cho biết: “Chấn thương có thể lan truyền theo nhiều cách – từ di truyền đến các cuộc trò chuyện trên bàn ăn tối”.
Một số chuyên gia trong cộng đồng y tế cho rằng chấn thương giữa các thế hệ là do căng thẳng khi sống với một người bị chấn thương hoặc người sống sót sau những sự kiện kinh hoàng.
Điều này nói lên rằng, không chỉ yếu tố di truyền mà trẻ em sẽ bị ảnh hưởng từ những hành vi và cử chỉ của người lớn. Nói cách khác, cha mẹ đã vô tình khiến trẻ em trở thành “vật chứa” nỗi đau không mong muốn của họ sau các chấn thương.
Đối tượng dễ bị tổn thương do tổn thương giữa các thế hệ
Ai cũng có thể là đối tượng dễ bị chấn thương thế hệ, tuy nhiên trẻ em lại là nhóm dễ bị tổn thương sâu sắc nhất bởi tâm trí trẻ giai đoạn đầu vẫn còn non nớt, khi bị tổn thương thì vết thương này sẽ hằn sâu hơn và đeo bám trẻ dai dẳng hơn.
Ngoài ra, còn một nhóm dân số cũng rất dễ bị tổn thương do lịch sử của họ. Tiến sĩ, bác sĩ tâm thần trẻ em và vị thành niên DeSilva cho rằng: “Bị bóc lột một cách có hệ thống, chịu đựng lạm dụng liên tục, phân biệt chủng tộc và nghèo đói đều gây ra những biến đổi về gen. Vì vậy, những người Mỹ gốc Phi ở Hoa Kỳ và trên toàn thế giới đặc biệt dễ bị tổn thương. Và những gia đình bị ảnh hưởng bởi thảm họa như trận sóng thần năm 2004 ở châu Á sẽ có phản ứng đau thương cho các thế hệ sau”.
Bên cạnh đó, bạo lực gia đình, tấn công tình dục hoặc lạm dụng tình dục và thù hận là những hành vi khác có thể dẫn đến chấn thương thế hệ.
Phá vỡ chu trình chấn thương giữa các thế hệ
Chấn thương giữa các thế hệ xuất phát từ những vết thương tâm lý chưa được chữa lành từ các thế hệ trước. Để xoa dịu vết thương, bạn có thể tìm đến sự trợ giúp của các chuyên gia tâm lý.
Bằng liệu pháp phơi nhiễm (exposure therapy), bác sĩ sẽ khiến bạn liên tục đối mặt với những tình huống gây ra nỗi đau của mình với mục đích giúp bạn học cách thích nghi và đối mặt với nó để bạn cảm thấy dễ chịu hơn khi nghĩ về nó.
Hoặc bạn cũng có thể tự gỡ bỏ khúc mắc bằng cách tìm hiểu nguyên nhân gây ra chấn thương tâm lý của thế hệ trước, từ đó học cách đồng cảm với những gì họ đã trải qua trong quá khứ.
Đây là một phương pháp hiệu quả mà nhà Moon đã từng được nghe một người quen kể lại.
Cha của bạn ấy là một người cộc cằn, thô lỗ. Nói chuyện đôi ba câu không vừa ý sẽ buông lời cay nghiệt hoặc dùng vũ lực. Vì vậy mà bạn ấy rất ghét người cha này.
Trong một lần vô tình, bạn ấy nghe được bà nội kể về những câu chuyện ngày xưa, rằng người cha thuở còn bé không có tuổi thơ như những đứa trẻ khác, mà ông phải vất vả lăn lộn kiếm sống để nuôi các em nhỏ, do tiếp xúc xã hội quá sớm với những người thuộc tầng lớp lao động nên tính khí của ông cũng bị ảnh hưởng.
Từ đó về sau mỗi khi người cha nổi giận với bạn ấy, bạn ấy đều không cảm thấy khó chịu như trước nữa. Đây có lẽ là cách ông ấy thể hiện những uất ức với tuổi thơ không hoàn hảo, bạn ấy khi trò chuyện với ông cũng trở nên khéo léo và nhẹ nhàng hơn.
Chấn thương giữa các thế hệ luôn tồn tại và nó vẫn sẽ tiếp tục di truyền nếu chúng ta không tìm cách phá vỡ vòng lặp này. Nếu bạn đang là nạn nhân của chấn thương này, hãy thử tìm đến sự giúp đỡ của các chuyên gia hoặc áp dụng cách mà nhà Moon gợi ý nhé.
Nhà Moon tin rằng bạn sẽ đủ dũng cảm và tự tin để vượt qua nó. Chúc bạn thành công!
Tham khảo từ nguồn: Talk Space, 2/2023
